Szkolnictwo w Niemczech – część 1

Gdy przebywamy na terenie Niemiec dłużej, niż planowaliśmy jeszcze w Polsce, okazuje się, że wiele bardzo przyziemnych informacji zaczyna nas interesować. Zauważam to także u siebie – kolejne lata spędzone na niemieckiej ziemi rodzą we mnie kolejne pytania, które mocno związane są z przyszłością. Nie zawsze moją, ale być może jakiejś przyszłej pociechy? Kto wie. Dostałam jakiś czas temu maila z prośbą, by napisać coś na ten temat. Temat, jakim jest szkolnictwo w Niemczech. Okazało się, że wiem naprawdę niewiele, bo… temat ten w ogóle mnie nie dotyczy!

I tak od słowa do słowa, od myśli do myśli okazało się, że kto jak kto, ale ja – dostająca miliony maili od sfrustrowanych, ciekawych lub gotowych do wyjazdu ludzi, powinnam ten temat znać! Tak więc rozpoczęłam poszukiwanie odpowiedzi na niezwykle szeroki i zdecydowanie głęboki temat, jakim jest właśnie szkolnictwo w Niemczech.

Przepytując koleżanki w pracy, zastanawiając się nad tym co widzę każdego dnia, doszłam do jednego konkretnego wniosku – niemieckie szkolnictwo nie dorasta do pięt temu polskiemu. Co to oznacza? Że my, Polacy, jesteśmy naprawdę niesamowicie wszechstronni.

Ale od poczatku.

PRZEDSZKOLE W NIEMCZECH – KINDERGARTEN

Można się śmiać lub płakać, ale w Niemczech przedszkole nie jest dla dziecka obowiązkowe. Jedynym obowiązkiem jaki z tytułu uczęszczania do ewentualnego przedszkola lub też żłobka we wcześniejszym wieku (Kinderkrippe) jest płacenie co-miesięcznego czesnego. Niestety okazuje się to wcale nie taką tanią sztuką, ale nie mam jak się do tego odnieść, ponieważ nie mam generalnie pojęcia o tym jak wychowywane są dzieci w przedszkolach. Z zasłyszanych rozmów wiem, że są różnego rodzaju zabawy, jakieś interaktywne zadania i badanie rozwoju u dziecka. Aby żłobek przyjął dzieci (0-3 roku życia), podobnie jak i zresztą w przypadku przedszkola (3-5 lat), bo np.mamy „upatrzoną” filialę w pobliżu domu, należy odpowiednio wcześnie się zapisać (często nawet rok wcześniej, lub więcej!). Przeciętnie dziecko spędza w przedszkolu/żłobku 3-4 godziny dziennie, a z czego nie każdy rodzic zdaje sobie sprawę – za dodatkowy pobyt naliczane są kolejne opłaty. Warto zorientować się przed zapisami za co ewentualnie należy dopłacać i w jakiej kwocie. Miesięczny koszt całodziennej opieki w publicznym żłobku waha się, w zależności od zarobków rodziców od ok. 60 do 450 euro. Najniższe stawki obowiązują, jeżeli dochód rodziców nie przekracza 22,5 tys. euro rocznie. Za opiekę w przedszkolu (3-6 lat) opłaty są niezależne od zarobków i wynoszą ok. 50 euro miesięcznie. Szereg placówek prywatnych pobiera jednak zdecydowanie wyższe opłaty.

Alternatywą, często zresztą stosowaną w Niemczech przez mamy, które dorabiają kilka godzin dziennie, jest tzw. Tagesmutter, czyli opiekunki, które przychodzą do domu dziecka na określony czas, lub też prowadzą mini przedszkole w swoim domu, dla 3-4 dzieci. Co ważne, Tagesmutter często załatwia się przez Jugendamt, i to właśnie tam wpłaca co-miesięczne czesne, zamiast dawać opiekunce do ręki.

Przedszkola nie mają tak, jak w Polsce podziału wiekowego. Często jest tak, że wszystkie dzieci bawią się razem, co jest także znakomitym plusem przy mieszanych bądź zagranicznych rodzinach, w których dzieci często mają kontakt z więcej jak jednym językiem.

SZKOŁA PODSTAWOWA – GRUNDSCHULE

Do szkoły podstawowej dziecko trafia pomiędzy piątym, a szóstym rokiem życia. Pierwszy dzień w nowej placówce jest dla niego niezwykle ważny, podobnie zresztą jak w Polsce, gdyż każdy uczeń, co pewnie doskonale pamiętacie, otrzymuje wielki stożek pełen słodyczy tzw. Schultüte. Pamietacie go, prawda? :) Rozpoczęcie roku szkolnego tzw. Einschulung, w Niemczech datuje się troszkę inaczej niż w Polsce. W Bawarii rok szkolny zaczyna się około połowy września, a kończy na koniec lipca. Szkoła oczywiście zabiera dziecku czas od poniedziałku do piątku, a tygodniowa liczba godzin spędzanych w szkole oscyluje pomiędzy dwudziestoma, a trzydziestoma. W międzyczasie trwania roku szkolnego jest sporo ferii, dzięki którym właśnie rok szkolny znacznie się wydłuża, w stosunku do tego w Polsce. W szkole podstawowej nasza pociecha spędza pełne 4 lata. Po czterech latach nauki, rodzice, bo przecież nie dziecko, stają przed trudnym wyborem kolejnej ścieżki edukacyjnej swych pociech. W tym momencie badane są indywidualne predyspozycje każdego ucznia. Polega to na tym, że rodzice otrzymują od nauczycieli rekomendację, do jakiego typu szkoły dziecko nadaje się najlepiej. Jest ona oparta na wynikach w nauce dziecka, jego zdolnościach i zainteresowaniach. Jeżeli dziecko natomiast ma problemy z nauką, nauczyciel może zaproponować posłanie go do specjalnej Sonderschule.

To co przeczytaliście wyżej, uważam za kompletną bzdurę i głupotę tutejszego systemu edukacji. Nieodpowiednie przystosowanie, nie mające tak naprawdę wiele wspólnego z faktycznym zainteresowaniem dziecka, które w wieku lat 10 (dziesięciu!) NIE WIE I NIE JEST TO JEGO OBOWIĄZKIEM, czym chce zajmować się w przyszłości, szufladkowane jest usilnie przez ten głupi system.

SZKOŁA ŚREDNIA – HAUPTSCHULE, REALSCHULE, GYMNASIUM

Podział szkół średnich w Niemczech jest trójstopniowy. Mamy tutaj takie szkoły, jak Hauptschule, Realschule i Gymnasium.

Hauptschule, czyli tak zwana niższa szkoła średnia obejmuje klasy 5-9, oraz nieobowiązkową klasę 10. Przygotowuje tych najmniej zdolnych uczniów do edukacji zawodowej i egzaminu końcowego (Hauptschulabschluss) w praktykach rzemiosła ręcznego, tzw. Lehre. Zajęcia te często mogą być połączone z nauką w Berufsschule.

Realschule, to tak zwana szkoła realna, obejmująca naukę w klasach 5-10 i kończąca się małą maturą (Mittlere Reife lub Realschulabschluss). Szkoła realna jest przeznaczona dla tych, którzy chcą udać się np. na praktykę w handlu lub w niektórych zawodach medycznych. Kładzie większy nacisk na naukę matematyki i języków obcych, niż na zdolności manualne.

Gymnasium, czyli szkoła średnia wyższego stopnia uwzględniająca klasy 5-12, skupia z zasady tych najzdolniejszych uczniów. Edukację kończy tu egzamin ogólny, który daje absolwentom szeroką gamę wyborów. Uczeń Gymnasium może rozpocząć studia na uczelni wyższej, połączyć naukę z pracą w wybranej firmie lub szkole zawodowej. To także jedna z najbardziej wymagających szkół na terenie Niemiec. Uczniowie spędzają w niej nawet 40 godzin tygodniowo, a sama nauka połączona jest również z wytężoną pracą własną.

________________________________________

A teraz niech ktoś mi powie, który dziesięciolatek ma w pełni ukształtowane plany na przyszłość? Niezwykle kłopotliwa jest również kwestia podziału tu nieszczęśliwie dzieci na te bardziej i te mniej uzdolnione. Już od kilku dobrych lat w tym temacie były liczne głosy sprzeciwu i dzięki temu, by „zaradzić problemowi” powstał jeszcze jeden typ placówek, tak zwane Gesamtschule, w których podział następuje dopiero po dziesiątej klasie. Wtedy uczniowie mają prawo wyboru czy chcą uczestniczyć w Lehre, czy kontynuować naukę przez kolejne 3 lata, aż do zdania Abitur (matury).

Obowiązek szkolny w Niemczech trwa od szóstego do osiemnastego roku życia. Warto wiedzieć, że każdy land w Niemczech ma swój własny program edukacyjny, a wiedzę dzieci sprawdza się na bieżąco. Mało tego, praca ucznia jest podsumowywana na koniec każdego semestru, podobnie jak ma to miejsce w Polsce. Skala ocen jest jednak zupełnie inna – występuje notowanie od 1 do 6, ale najwyższym stopniem jest tutaj 1, czyli bardzo dobry (sehr gut). Następnie jest dobry (gut), zadowalający (befriedigend), dostateczny (ausreichend), mierny (mangelhaft) i niedostateczny (ungenügend). System oceniania w Niemczech jest bardzo surowy, a uczeń, który otrzyma z kilku przedmiotów 5 lub 6, musi niestety powtarzać klasę. Jeżeli chodzi natomiast o kwestie wiary, jakby Cię to interesowało, religia w Niemczech jest przedmiotem obowiązkowym.

Alternatywą dla szkół państwowych są tu także, podobnie jak w Polsce, liczne placówki prywatne. Płatne szkoły również otrzymują od państwa dofinansowanie i działają na podobnych zasadach, co szkoły publiczne.

________________________________________

Jeśli jesteś ciekawy jak wyglądają możliwości rozwoju w kolejnym etapie, czyli po maturze, zapraszam Cię już teraz na kolejną część :)

I czekam na Twój komentarz! Co myślisz o takim systemie oświaty?