Niepełnosprawni w Niemczech.

Są tematy przyjemne bardziej jak i mniej. Są też takie, które są nam bliższe, jak i te zupełnie odległe. Ale okazuje się, że nie zawsze i nie do końca. Życie w Niemczech to nie tylko radosne poszukiwanie pracy (przyjmijmy, że jest to radosny proces), nie tylko poznawanie nowych terenów czy nowego języka. To nie tylko nauka życia w mulitkulturowym społeczeństwie i chwytanie wszystkiego pełną garścią. To także sytuacje ciężkie, przykre, często niezrozumiałe bardziej niż zwykła „nowa” codzienność. Dlatego też dzisiaj dowiesz się jakie przywileje i nie-przywileje mają niepełnosprawni w Niemczech.

Nie ma co się oszukiwać, rzadko kiedy szukamy informacji na temat rzeczy, które przecież teoretycznie w ogóle nie są nam przydatne. I nagle spada na nas, jak grom z jasnego nieba, jakieś coś, iskra, sytuacja. Na mnie, niespodziewanie spadła kilka dni temu, w postaci e-maila od czytelnika. Dopiero prośba i kontakt ze mną, uświadomiły mi, jak ciężki jest to temat – nieistote czy mówimy o niepełnosprawności w Polsce, w Niemczech, czy gdziekolwiek indziej na tym naszym małym świecie.

Czy jest jakaś różnica pomiędzy niepełnosprawnymi w poszczególnych krajach? Czy istnieje jakaś różnica w niepełnosprawności? Jak to się ma do codziennego życia?

Jak widać, w praktyce na szczeblu krajowym w Uni Europejskiej jest bardzo, bardzo różnie.

Formalnie i mniej formalnie niepełnosprawni w Niemczech mają lepiej. Dziwacznie to brzmi, ale tak właśnie jest. Widać to w codzienności. Wiąże się to z dostosowywaniem miast, poszczególnych miejsc, i całej codzienności w której żyjemy. Objawia się w Niemczech darmową komunikacją, różnymi biletami czy też wejściówkami. Ale gdy patrzy się na te założenia, przychodzi do głowy jedna myśl… czy to naprawdę pomaga osobie niepełnosprawnej?

Warto uświadomić sobie, że Niemcy należą do krajów o szeroko rozbudowanym systemie opieki społecznej. Dotyczy to również osób niepełnosprawnych, w tym także dzieci wymagających stałej opieki. Kraj, a także cała Unia Europejska (w założeniu), od wielu lat troszczy się odpowiednio o osoby niepełnosprawne, których stan zdrowia uniemożliwia podjęcie pracy (osoby dorosłe), ale także o odpowiednie podejście do wychowania niepełnosprawnych dzieci. Państwo zobowiązane jest zapewnić tej grupie społecznej godne warunki egzystencjaln, a zakres obowiązków państwa wobec niepełnosprawnych regulują wewnętrzne ustawy o pomocy i rehabilitacji społecznej. Określają one formę i wysokość zasiłków, rent i emerytur.

Niepełnosprawni w Niemczech korzystają z tzw. pomocy bieżącej oraz pomocy personalnej i pieniężnej.

Pomocy bieżącej udziela tutaj Urząd Integracyjny. Dba on przede wszystkim o to, by niepełnosprawni w stopniu znacznym nie utracili swojej pozycji socjalnej czy też zostali zatrudnieni na takich stanowiskach pracy, które odpowiadają ich możliwościom, a także pozwalają na „normalny” rozwój. Wszystko to robi się po to, by dzięki świadczeniom przedstawicieli branży rehabilitacyjnej i środkom, którymi dysponuje pracodawca, byli zdolni utrzymać się na stanowisku i skutecznie o nie rywalizować.

Pomoc personalna natomiast obejmuje poradnictwo i opiekę w zakresie rozwiązywania problemów zawodowych i osobistych.

Ostatni rodzaj pomocy to pomoc pieniężna, która ma za zadanie pokrywać koszty pomocy technicznych niezbędnych w pracy i do zdobycia pracy (np. prawo jazdy, samochód, łącznie z naprawami i dodatkowym wyposażeniem), wyposażenia i utrzymania mieszkania odpowiedniego dla osoby niepełnosprawnej.

A jak to wygląda w praktyce?

Otóż niepełnosprawnym w Niemczech przysługują trzy zasadniczne świadczenia:

1. Świadczenie na rzecz rehabilitacji medycznej.

Obejmuje ono świadczenia medyczne, w tym np. stomatologiczne, leki czy środki opatrunkowe. Ponadto uwzględnia gimnastykę i terapię ruchową, leczenie różnych zaburzeń mowy, koszty wszelakich protez i sprzętu ortopedycznego. Świadczenia na rzecz rehabilitacji medycznej są realizowane zależnie od potrzeb w szpitalach, ośrodkach zdrowia i zakładach specjalistycznych.

2. Świadczenie na rzecz udziału niepełnosprawnych w życiu społecznym.

To świadczenia z zakresu pedagogiki leczniczej np. dla dzieci, które nie uczęszczają jeszcze do szkoły. To także pomoc w zakresie porozumienia z otoczeniem, pomoc na rzecz udziału w życiu społecznym i kulturalnym.

3. Świadczenia finansowe.

Niepełnosprawni, którzy nie pracują z tytułu choroby lub wypadku przy pracy otrzymują od państwa zasiłek chorobowy. Jest on wypłacany w ramach świadczeń na rzecz rehabilitacji – w zależności od tego, jaki w ich przypadku w grę wchodzi świadczeniodawca. Finansowanie uznaje się także w przystosowaniu mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Wysokość zasiłku chorobowego nie może przekraczać 80% wynagrodzenia za pracę netto. W ubezpieczeniu rentowym wypłaca się zasiłek przejściowy, wynoszący 75% ostatnich zarobków netto. Świadczenia te przyznawaje się w zależności od stopnia niesprawności i szeregu innych czynników. Najniższe wypłacone ponoć dotychczas miesięczne świadczenie wynosiło 36 euro, najwyższe natomiast 13 tys. euro. Większość przyznanych świadczeń znajduje się jednak w przedziale 200-800 euro miesięcznie.

Bardzo ważną informacją w przypadku opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, jest świadomość, że rodzicom tych niepełnosprawnych dzieci przysługują ponadto spore ulgi podatkowe. Rocznie mogą oni odpisać dwie trzecie kosztów poniesionych na opiekę nad nimi – maksymalnie do 4 tys. euro rocznie.

Niemieckie ustawodawstwo pracy przewiduje także szereg ułatwień dla osób opiekujących się najbliższymi, a nie tylko samych niepełnosprawnych, zarówno dziećmi jak i ludźmi dorosłymi. W nagłych przypadkach mogą oni wziąć 10 dni zwolnienia na opiekę nad niepełnosprawnym, a także mają prawo do sześciomiesięcznego urlopu na ten cel, z gwarancją, że po jego zakończeniu powrócą na swoje stanowisko pracy.

Osoba, która na skutek problemów zdrowotnych nie może normalne funkcjonować przez co najmniej 6 miesięcy, otrzymuje zasiłek opiekuńczy – tzw. Pflegegeld. Aby go jednak otrzymywać składki muszą być odprowadzane przez 5 lat. W zależności od progu opieki – Pflegestufe – można otrzymywać różne wysokości świadczeń:

1. Opieka w domu przez osoby wybrane (domowników lub znajomych):
przy Pflegestufe I  225 EUR
przy Pflegestufe II 430 EUR
przy Pflegestufe III 685 EUR

2. Opieka w domu przez rodzinę lub znajomych, ale również przez wykwalifikowane służby pielęgniarskie:
przy Pflegestufe I 440 EUR
przy Pflegestufe II 1040 EUR
przy Pflegestufe III 1510 EUR, a w specjalnych przypadkach nawet do 1918 EUR

3.W razie opieki w domu starców:
przy Pflegestufe I 1023 EUR
przy Pflegestufe II 1279 EUR
przy Pflegestufe III 1510 do 1825 EUR

Orzekanie niepełnosprawności

Orzekaniem niepełnosprawności zajmuje się w Niemczech specjalny personel medyczny, który dokonuje szczegółowej analizy stanu zdrowia. Następnie lekarz prowadzący sporządzi raport, wraz z  zaleceniami do kolejnych badań, i poda ocenę zdolności danej osoby z niepełnosprawnością do zatrudnienia. W trakcie tego sprawdzania poziomu niepełnosprawności określa się, czy zdolność do pracy w przyszłości lub też od razu zostanie zachowana lub czy może zostać odzyskana albo ulec poprawie. Niepełnosprawność się w Niemczech punktuje – skala podaje punktację od 20 do 100 a powyżej 50 punktów ma się już do czynienia z dużą niepełnosprawnością.

Pracownicy ze znaczną niepełnosprawnością objęci są szczególną ochroną przed zwolnieniem. Planując redukcję zatrudnienia, pracodawca jest zobowiązany do zaoferowania osobie niepełnosprawnej innego stanowiska pracy, najlepiej o zbliżonym charakterze. Jeśli pracodawca mimo wszystko chce zwolnić osobę z niepełnosprawnością, musi skonsultować ten zamiar z Urzędem ds. Integracji. Urząd ten ocenia możliwość kontynuowania pracy przez niepełnosprawnego, uwzględniając interesy obu stron.

Ponadto do dodatkowych form wsparcia dorosłych niepełnosprawnych należy także zatrudnienie wspomagane obejmujące indywidualne szkolenie zawodowe i wsparcie zatrudnienia. Szkolenie prowadzone jest na otwartym rynku pracy, a każda osoba szkolona jest przez trenera. Istnieją tu także centra rehabilitacji zawodowej, gdzie osoby z niepełnosprawnością poddawane są kompleksowej rehabilitacji – medycznej, psychologicznej, zawodowej i społecznej. Efektywność centrów jest wysoka – podobno aż 70% uczestników takiego programu najpóźniej po roku znajduje zatrudnienie.

I mogą próbować żyć normalnie.

Jednak by otrzymać jakiekolwiek świadczenie, wnioskodawca powinien spełniać następujące warunki:
1. Osoba, która wymaga opieki musi być ubezpieczona w Niemczech.
2. Otrzymujący świadczenie powinien prowadzić własne gospodarstwo domowe lub mieszkać u osoby, która sprawuje nad nim opiekę.
3. Wnioskujący o świadczenie nie może pobierać świadczeń o charakterze odszkodowawczym.

Tak. Niepełnosprawnym jest prościej. Zdecydowanie. Rodzinom niepełnosprawnych także. Jednak mimo to, mimo odrobinę większej świadomości, i „bezproblemowości” działania w tym zakresie przez Państwo niemieckie, życzę Wam byście jednak korzystać z tego nie musieli.